ബാത്തിസം – വഴിതെറ്റിയ
അറബ് സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനം

അറബ് ദേശീയത, അറബ് സോഷ്യലിസം, മതനിരപേക്ഷത, സാമ്രാജ്യത്വവിരുദ്ധത, പുരോഗമനോന്മുഖത തുടങ്ങിയ ആശയങ്ങളും ആദര്‍ശങ്ങളുമായി കഴിഞ്ഞ നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതിയോടെ മധ്യപൂര്‍വദേശത്ത് ഉദയംകൊണ്ട പ്രത്യയശാസ്ത്രമാണ് ബാത്തിസം. സാമ്രാജ്യത്വ, കോളനി, രാജഭരണങ്ങളില്‍ നിന്നു സ്വതന്ത്രരാഷ്ട്രങ്ങളായി ചിന്നിച്ചിതറിയ അറബ് പരമ്പരാഗത പ്രദേശങ്ങളെ ഒരേ ദേശീയതയിലും ഭരണക്രമത്തിലും ‘നവോത്ഥാന’മെന്നര്‍ത്ഥമുള്ള ബാത്തിസം എന്ന പ്രസ്ഥാനത്തിനു കീഴില്‍ ഒന്നിപ്പിക്കുകയായിരുന്നു ഉപജ്ഞാതാക്കളുടെ ലക്ഷ്യം. പ്രമുഖ സിറിയന്‍ ബുദ്ധിജീവി മൈഖേല്‍ അഫ്ളാഖിന്റെ (1910 – 1989) ചിന്തകളാണ് ഈ ഇടതുപക്ഷ തത്വദര്‍ശനത്തിനു ബീജാവാപം നല്‍കിയത്. സാക്കി അര്‍സൂസി (1900 – 1968), സലാഹുദ്ദീന്‍ അല്‍ബിത്തര്‍ (1912 – 1980) തുടങ്ങിയവര്‍ ബാത്തിസത്തെ ബാത്തിസ്റ്റ് സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാര്‍ട്ടിയാക്കി പരിവര്‍ത്തിപ്പിക്കുന്നതില്‍ പ്രത്യയശാസ്ത്ര സംഭാവനകള്‍ നല്‍കി.

അറബ് പ്രബുദ്ധ, അറബ് സാംസ്കാരിക പുനരുദ്ധാനം തുടങ്ങിയ സവിശേഷതകളുള്ള ആദര്‍ശ രാഷ്ട്രം അഫ്ളാഖ് 1940ല്‍ എഴുതിയ ‘നവോത്ഥാനത്തിലേക്കുള്ള പാത’ (The Road to Renaissance) എന്ന ഉപന്യാസത്തില്‍ സ്വപ്നം കാണുന്നുണ്ട്. ബാത്ത് പാര്‍ട്ടിയുടെ ആദ്യ പ്രത്യയശാസ്ത്രഗ്രന്ഥമായി ഈ രചന കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. അറബ് സമൂഹം പ്രബുദ്ധത കൈവരിക്കുന്നതുവരെ ഏക പാര്‍ട്ടി ഭരണം നിഷ്കര്‍ഷിക്കുന്ന ബാത്തിസം, മതനിരപേക്ഷതയ്ക്ക് ഊന്നല്‍ നല്‍കുന്നു. പ്രകൃതി വിഭവങ്ങള്‍ക്കുമേല്‍ സ്റ്റേറ്റ് ഉടമസ്ഥത, കര്‍ഷകര്‍ക്ക് കൃഷിഭൂമിക്കുമേല്‍ അവകാശം, ആസൂത്രിത സമ്പദ്-വ്യവസ്ഥ തുടങ്ങിയ സോഷ്യലിസ്റ്റ് സാമ്പത്തിക നയങ്ങള്‍ ഉറപ്പുനല്‍കുന്നു ബാത്തിസം. എന്നാല്‍, മാര്‍ക്സിസത്തിന്റെ വര്‍ഗസമര സിദ്ധാന്തത്തെ ബാത്തിസം അംഗീകരിക്കുന്നില്ല. അതേസമയം ആധുനിക അറബ് സമൂഹത്തിന്റെ നിര്‍മിതിക്ക് സോഷ്യലിസം മാത്രമേ കരണീയമായിട്ടുള്ളൂവെന്ന് ആണയിടുകയും ചെയ്യുന്നു. എന്നാല്‍ ഈ സോഷ്യലിസം ‘അറബ് സോഷ്യലിസ’മായിരിക്കുമെന്ന് എടുത്തു പറയുന്നു. ഈ സവിശേഷത തന്നെയാണ് ബാത്തിസത്തെ സാര്‍വദേശീയ സോഷ്യലിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തില്‍ നിന്നു വ്യതിരിക്തമാക്കുന്നത്. ‘‘ഭൗതികവാദ ദര്‍ശനമായ” കമ്യൂണിസത്തേക്കാള്‍ അറബ് സ്വത്വത്തിന് അനുയോജ്യമായ തത്വസംഹിത ബാത്ത് സോഷ്യലിസമാണെന്ന് അഫ്ളാഖും ബിത്താറും എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. അതേസമയം ജവഹര്‍ലാല്‍ നെഹ്റുവും ഗമാല്‍ അബ്ദുല്‍ നാസറും (ഈജിപ്ത്) മാര്‍ഷല്‍ ടിറ്റോയും (യുഗോസ്ലാവ്യ) ഉദ്ഘോഷിച്ച ചേരിചേരാ പ്രസ്ഥാനത്തോടാണ് ബാത്തിസത്തിന് കൂടുതല്‍ ചായ്-വെന്നും അവര്‍ കണ്ടെത്തി.

ഒരു രാഷ്ട്രത്തെ ഏകോപിപ്പിക്കുന്നതിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാന ഘടകം ഭാഷയാണെന്ന് മൈഖേല്‍ അഫ്ളാഖ് സമര്‍ത്ഥിക്കുന്നു. അത് ചിന്തയിലും ആചാരങ്ങളിലും ദര്‍ശനങ്ങളിലും ഏകത്വം എളുപ്പത്തില്‍ സാധ്യമാക്കും. ചരിത്രമാണ് മറ്റൊരു ഏകീകരണ ഘടകം. അതുകൊണ്ടു തന്നെ അറബി ഭാഷയോടൊപ്പം അറബ് ചരിത്രവും അറബ് ദേശീയത സൃഷ്ടിക്കുമെന്ന് അഫ്ളാഖ് വിശ്വസിച്ചു. അത് ക്രമേണ അറബ് ജനതയുടെ രാഷ്ട്രീയവും ബൗദ്ധികവും നൈതികവുമായ ഉദ്ഗ്രഥനവും നവോത്ഥാനവും യാഥാര്‍ത്ഥ്യമാക്കും. ‘അറബ് പുനര്‍ജന്മം’ എന്നാണിതിനെ അദ്ദേഹം വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. ”എക്കാലത്തേക്കുമുള്ള മഹാസന്ദേശം വഹിക്കുന്ന ഒരു രാജ്യ”മായി അറബ് ഭൂമിക മാറും!

പാര്‍ട്ടി ഭരണം
ഐക്യം, സ്വാതന്ത്ര്യം, സോഷ്യലിസം എന്നീ ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ സമഗ്രമായ വിപ്ലവ പ്രക്രിയയിലൂടെ മാത്രമേ കൈവരിക്കാന്‍ കഴിയുകയുള്ളൂവെന്ന് ബാത്ത് പണ്ഡിതര്‍ വിലയിരുത്തുന്നു. അറബ് ലോകത്തെ ഗ്രസിച്ചിരിക്കുന്ന വിപത്തുകള്‍ ഫ്യൂഡലിസം, വിഭാഗീയത, പ്രാദേശികത, ബൗദ്ധിക പാപ്പരത്തം എന്നിവയാണ്. ഇവയെ ദൂരീകരിക്കുന്നതിനാവശ്യമായ വിപ്ലവ പ്രക്രിയയില്‍ പങ്കെടുക്കേണ്ടത് നൂറു ശതമാനം പരിശുദ്ധരും സമര്‍പ്പിതരുമായ വിപ്ലവകാരികളായിരിക്കണം. വിപ്ലവം വിജയിച്ചതിനുശേഷം പുതിയ സമൂഹത്തിന്റെ നിര്‍മിതിക്കായി ഒരു നേതൃനിര(vanguard)യാണ് അനിശ്ചിതകാലം ഭരണ നിര്‍വഹണം നടത്തുകയെന്ന് ലെനിനെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ട് അഫ്ളാഖ് എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. ബാത്ത് വിപ്ലവത്തിലെ ‘മുന്നണിപ്പോരാളി’ ബാത്ത് പാര്‍ട്ടിയായിരിക്കും. ജനാധിപത്യ കേന്ദ്രീകരണത്തില്‍ അധിഷ്ഠിതമായിരിക്കും ഭരണകൂടം.

ഏത് ജനകീയ പോരാട്ടത്തിലുമെന്നപോലെ ബാത്ത് വിപ്ലവത്തിലും യുവജനങ്ങളാണ് നിര്‍ണായക പങ്കുവഹിക്കുക. കാരണം പരിവര്‍ത്തന ബോധവും പുത്തന്‍ അവബോധവും ഉള്‍ക്കൊള്ളാനും സമൂഹത്തിലെത്തിക്കാനും അവര്‍ക്കാണ് മറ്റാരേക്കാളും കൂടുതല്‍ കഴിയുക. മാത്രമല്ല ലക്ഷ്യബോധമില്ലാത്ത യുവത, നൈരാശ്യത്തിനും വ്യക്തിവാദത്തിനും അടിമപ്പെടും. സമൂഹ്യബോധം അന്യമായ തലമുറ സമൂഹത്തില്‍ വിനാശമായിരിക്കും സൃഷ്ടിക്കുക.

വിപ്ലവത്തിനു മുമ്പ് സാധാരണ ജനങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ വിപ്ലവബോധവും ആശയദൃഢതയും വ്യാപിപ്പിക്കേണ്ട സുപ്രധാന ഉത്തരവാദിത്വമാണ് പാര്‍ട്ടിയില്‍ നിക്ഷിപ്തമായിരിക്കുന്നത്. സമൂഹത്തിലെ യാഥാസ്ഥിതിക þ പിന്തിരിപ്പന്‍ ചിന്താഗതികളെ ഫലപ്രദമായി നേരിടുകയും വേണം. ഈ പ്രക്രിയകള്‍ പാര്‍ട്ടി നേതൃത്വവും അണികളും ആസൂത്രിതമായി അത്യന്തം ജാഗ്രതയോടെയാണ് നടപ്പാക്കേണ്ടത്. അതായത്, വിപ്ലവപൂര്‍വ്വ ഘട്ടത്തില്‍ നേതൃത്വവും അണികളും മതിയായ ‘കേഡര്‍’മാരായി മാറിയിരിക്കണം എന്നു ചുരുക്കം. അതിനുശേഷമാണ് സാധാരണ ജനങ്ങളെ അണിനിരത്തേണ്ടത്. പാര്‍ട്ടി എണ്ണത്തില്‍ ന്യൂനപക്ഷമായിരിക്കാം. എന്നാല്‍ അത് സര്‍വശക്തിയും അധികാരവുമുള്ള സ്ഥാപനമാണ്. ഭൂരിപക്ഷം ജനങ്ങള്‍ എതിരാണോ എന്നത് അപ്പോള്‍ നോക്കേണ്ട കാര്യമില്ല. പൊതുസമൂഹം പഴയ മൂല്യവ്യവസ്ഥയുടെയും ചിട്ടവട്ടങ്ങളുടെയും സ്വാധീനത്തില്‍ തന്നെ തുടരവെ, ശരിയും തെറ്റും പാര്‍ട്ടി തന്നെ നിശ്ചയിക്കും, നിര്‍ദ്ദേശിക്കും.

രാജഭരണം പിന്തിരിപ്പന്‍ വര്‍ഗത്തിന്റെ ഭരണത്തിനു സമാനമാണെന്നും അതുകൊണ്ടാണ് ഒട്ടോമന്‍ സാമ്രാജ്യത്തിനെതിരെ നടന്ന അറബ് കലാപം (1916 – 18) അറബ് ഐക്യം യാഥാര്‍ത്ഥ്യമാക്കാതിരുന്നതെന്നും അഫ്ളാഖ് വിലയിരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. (ബാത്ത് സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാര്‍ട്ടി അധികാരം പിടിച്ചെടുത്ത സിറിയയും ഇറാഖും രാജ – കുടുംബ ഭരണമുള്ള അയല്‍ ഗള്‍ഫ് രാജ്യങ്ങളുമായി സുദൃഢമായ സൗഹൃദബന്ധം സൂക്ഷിച്ചിരുന്നില്ല.) ബാത്ത് ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ – വിശാല അറബ് ഐക്യവും ദേശീയോദ്ഗ്രഥനവും – കൈവരിക്കണമെങ്കില്‍ മേഖലയൊന്നാകെ വിപ്ലവം വിജയിക്കണം. ഒന്നോ രണ്ടോ രാജ്യങ്ങളില്‍ മാത്രം പുരോഗമന ഭരണം വന്നതുകൊണ്ടായില്ല. ആ ഭരണകൂടങ്ങളെ ഇതര പിന്തിരിപ്പന്‍ അറബ് രാജ്യങ്ങള്‍ ഉപരോധങ്ങളിലൂടെയും ആക്രമണങ്ങളിലൂടെയും അമര്‍ച്ച ചെയ്യും. അതിനാല്‍ അറബ് രാജ്യങ്ങളുടെ ‘‘ജൈവപരമായ ഒന്നാകല്‍” ആണ് ബാത്ത് പ്രത്യയശാസ്ത്രം വിഭാവനം ചെയ്യുന്നത്.

ബാത്തിസ്റ്റ് നയപരിപാടിയുടെ ആധാരശിലയായി സോഷ്യലിസത്തെ അഫ്ളാഖ് കണ്ടു. പടിഞ്ഞാറന്‍ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചിന്തകളില്‍ നിന്നും മാര്‍ക്സിസ്റ്റ് ദര്‍ശനത്തില്‍ നിന്നുമാണ് അദ്ദേഹം അറബ് സോഷ്യലിസത്തിന് ജൈവരൂപം നല്‍കിയത്. സമ്പത്തെല്ലാം രാജ്യത്തിന്റേതാണെന്നും അവയുടെ വിതരണം നീതിപൂര്‍വമായിരിക്കണമെന്നും പൊതുവിനിമിയ – വിനിയോഗ സ്ഥാപനങ്ങളും പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളും രാഷ്ട്രത്തിന്റെ സ്വത്താണെന്നും ഭരണകൂടം അവയുടെ പരിപാലനം നേരിട്ടു നിര്‍വഹിക്കണമെന്നും ഫാക്ടറി നടത്തിപ്പില്‍ തൊഴിലാളി പങ്കാളിത്തം ഉറപ്പാക്കുമെന്നും സര്‍ക്കാര്‍ നിശ്ചയിക്കുന്ന വേതനത്തിനു പുറമെ ലാഭവിഹിതവും തൊഴിലാളികള്‍ക്കു ലഭിക്കുമെന്നും പാര്‍ട്ടി ഭരണഘടന വ്യക്തമാക്കുന്നു.

പുതിയ ആശയങ്ങള്‍
സോഷ്യലിസത്തിന്റെ അവിഭാജ്യതലം സ്വാതന്ത്ര്യമാണെന്നു അഫ്ളാഖ് ആവര്‍ത്തിച്ചു വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്. ചിന്തകളും വ്യക്തിയും തമ്മിലുള്ള ആശയ വിനിമയങ്ങളും നവസമൂഹ നിര്‍മ്മിതിക്ക് അനിവാര്യമാണ്. സ്വാതന്ത്ര്യം പുതിയ മൂല്യങ്ങളും ചിന്തകളും സൃഷ്ടിക്കുന്നു. സാമ്രാജ്യത്വവും കൊളോണിയലിസവും മതാധിപത്യവും ഏകാധിപത്യവും സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ ദുര്‍ബലമാക്കുന്നു. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ അവിടെ ആശയങ്ങള്‍ മുകളിലാണ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്. മാനുഷിക പ്രതിപ്രവര്‍ത്തനങ്ങളാല്‍ താഴെയല്ല. പുതിയ ആശയങ്ങളും ചിന്തകളും പ്രസരിപ്പിക്കുന്നതിന് പാര്‍ട്ടി മുന്‍ഗണന നല്‍കണം. അവ പിന്തുടരാനാവശ്യമായ സ്വാതന്ത്ര്യവും ജനങ്ങള്‍ക്കുണ്ടായിരിക്കണം. ഇവിടെ താന്‍ ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്ന വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യവും ഭരണകൂടം ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ആശയങ്ങളും സമരസപ്പെടുന്നതിന്റെ പരിസരം, പക്ഷേ അഫ്ളാഖ് വ്യക്തമാക്കിയിട്ടില്ലെന്നത് വൈരുദ്ധ്യമായി വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നു.

ക്രൈസ്തവനായ അഫ്ളാഖ് മതനിരപേക്ഷത അടിസ്ഥാനശിലയായ സോഷ്യലിസ്റ്റ് സംഹിതക്ക് രൂപം നല്‍കിയെങ്കിലും ഇസ്ലാമിനെ ‘അറബ് ധൈഷണികത’യുടെ കേന്ദ്രബിന്ദുവായി കാണുന്നു. ഇസ്ലാമിന്റെ സത്ത, അതിന്റെ വിപ്ലവാത്മക മേന്മകളാണെന്ന് അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. അറബ് സംസ്കാരത്തിന്റെയും മൂല്യങ്ങളുടെയും ചിന്തകളുടെയും പ്രഭവകേന്ദ്രമാണത്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ ‘അറബ് സ്വഭാവം’ രൂപപ്പെടുന്നതില്‍ ആ മതം വഹിച്ച പങ്കിനെ അമുസ്ലീങ്ങളും ശ്ലാഘിക്കണം. അതേസമയം ഇസ്ലാമിനെ രാജ്യത്തോ, സമൂഹത്തിലോ അടിച്ചേല്പിക്കരുത്. ബാത്തിസം നാസ്തികതക്കെതിരു മാത്രമല്ല, മതമൗലികവാദത്തിനുമെതിരാണ്.

വ്യത്യസ്ത ധാരകള്‍
സാമ്രാജ്യത്വത്തിന് അന്ത്യം കുറിച്ച ഒരു ദശാസന്ധിയില്‍ അറബ് ഭൂമികയില്‍ നാമ്പെടുത്ത ചൂഷണ രഹിത, സമത്വം എന്ന ആശയം 1940 കളിലാണ് സോഷ്യലിസ്റ്റ് സങ്കല്പമായി മൂര്‍ത്തരൂപം കൈക്കൊള്ളുന്നത്. സിറിയന്‍ ബുദ്ധിജീവികളായ മൈഖേല്‍ അഫ്ളാഖും സലാഹുദ്ദീന്‍ ബിത്താറും സാക്കി അല്‍ അര്‍സൂസിയും സമാന ബാത്ത് ചിന്തകളുമായി തങ്ങളുടെ മണ്ഡലങ്ങളില്‍ വ്യാപരിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും അവര്‍ക്കിടയിലെ ആശയപരവും വ്യക്തിപരവുമായ അഭിപ്രായ ഭിന്നതകള്‍ ഒരേകീകൃത പ്രസ്ഥാനം സ്ഥാപിക്കുന്നതിനു തടസ്സമായി. അര്‍സൂസി 1940 ല്‍ ‘അറബ് ബാത്ത്’ എന്ന പാര്‍ട്ടിയുമായി രംഗത്തു വന്നു. അര്‍സൂസിയുടെ ആശയങ്ങളില്‍ ആകൃഷ്ടനായ അഫ്ളാഖ് ബിത്താറുമായി ചേര്‍ന്ന് അതേ വര്‍ഷം അറബ് ഇഹ്യ മൂവ്മെന്റിന് ജന്മം നല്‍കി. ഈ പ്രസ്ഥാനം 1943 ല്‍ അറബ് ബാത്ത് മൂവ്മെന്റായി മാറി. അര്‍സൂസി ഇവരുമായി അകന്നു നിന്നു. അഫ്ളാഖ് സാമ്രാജ്യത്വ ഏജന്റാണെന്നും ബാത്ത് പ്രസ്ഥാനത്തെ ഒറ്റിക്കൊടുക്കുകയാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ലക്ഷ്യമെന്നും അർസൂസി സംശയിച്ചു.

ഈജിപ്തിലെ അലക്സാണ്‍ട്രിയ സ്വദേശിയായ അര്‍സൂസി ഫ്രഞ്ച് വിപ്ലവത്തിന്റെയും ജര്‍മന്‍ – ഇറ്റാലിയന്‍ ഏകീകരണ പ്രസ്ഥാനങ്ങളുടെയും ആരാധകനായിരുന്നു. ഹെഗല്‍, മാര്‍ക്സ്, നീഷേ, സ്പെന്‍ഗ്ളര്‍ തുടങ്ങിയ പ്രമുഖ യൂറോപ്യന്‍ ചിന്തകരില്‍ നിന്ന് അദ്ദേഹം ആവേശമുള്‍ക്കൊണ്ടു. ഇറാഖില്‍ 1941 ല്‍ റഷീദ് അലി അല്‍ ഗെയ്ലാനി നടത്തിയ അട്ടിമറിയിലും തുടര്‍ന്നുണ്ടായ ആംഗ്ലോ – ഇറാഖി യുദ്ധത്തിലും വിരുദ്ധ നിലപാടുകള്‍ സ്വീകരിച്ചതിലൂടെ അര്‍സൂസിയും അഫ്ളാഖും തമ്മിലുള്ള അകല്‍ച്ച വര്‍ദ്ധിച്ചു. അഫ്ളാഖ് ഗെയ്ലാനിയെ പിന്താങ്ങിയപ്പോള്‍ അര്‍സൂസി അട്ടിമറിയെ അപലപിച്ചു. അണികള്‍ അഫ്ളാഖ് പക്ഷത്തേക്കൊഴുകി. അറബ് രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ അര്‍സൂസി ഒറ്റപ്പെടുകയും സിറിയയില്‍ നിന്ന് ബഹിഷ്കൃതനാവുകയും ചെയ്തു. ഫ്രാന്‍സിനെതിരായ ലബനോണ്‍ സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തില്‍ അഫ്ളാഖ് ലബനോണ്‍ പക്ഷത്തു നിന്നത് രാഷ്ട്രീയ വിജയമായി. പിന്നീട് അറബ് ലോകത്ത് സ്വാതന്ത്ര്യമോഹം അലയടിച്ചുയര്‍ന്ന പശ്ചാത്തലത്തില്‍ രണ്ട് ഗ്രൂപ്പുകളും 1947 ല്‍ ഒന്നാവുകയാണുണ്ടായത്. ഏകീകൃത പ്രസ്ഥാനം പിന്നീട്, 1953ല്‍ അക്രം അല്‍ ഹൗറാനി എന്ന സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചിന്തകന്റെ അറബ് സോഷ്യലിസ്റ്റ് മൂവ്മെന്റില്‍ ലയിച്ചു.

അര്‍സൂസിയും അഫ്ളാഖും ബിത്താറും സ്വപ്നം കാണുകയും പോരാടുകയും ചെയ്ത സോഷ്യലിസമല്ല ബാത്തിസ്റ്റുകള്‍ അധികാരം പിടിച്ചെടുത്ത രണ്ടു രാജ്യങ്ങളിലും യാഥാര്‍ത്ഥ്യമായതെന്ന് ചരിത്രം. സിറിയയില്‍ ആസാദ് കുടുംബവാഴ്ചയും ഏകാധിപത്യവും. ഇറാഖില്‍ സദ്ദാം ഹുസൈന്റെ ക്രൂര താണ്ഡവവും ന്യൂനപക്ഷ – ഇതര മതപീഡനവും. അസഹിഷ്ണുതയും കൂട്ടക്കൊലകളും ബാത്ത് ഭരണത്തിന്റെ മുഖമുദ്രകളായി. ഇറാഖില്‍ 2003 ല്‍ സദ്ദാമിനെ സ്ഥാനഭ്രഷ്ടനാക്കുകയും തുടര്‍ന്ന് തൂക്കിലേറ്റുകയും സിറിയയില്‍ ഇക്കഴിഞ്ഞ ഡിസംബര്‍ 8 ന് ബാഷര്‍ അൽ അസ്സദ് രാജ്യം വിട്ടോടുകയും ചെയ്തതോടെ ബാത്തിസത്തിന്റെ രണ്ടു തുരുത്തുകളും ശിഥിലമായി. സോഷ്യലിസ്റ്റ്, പുരോഗമന മുഖംമൂടിയണിഞ്ഞ് ജനവിരുദ്ധ ഭരണം നടത്തിയ രണ്ട് ഏകാധിപതികളും ചരിത്രത്തിന്റെ ചവറ്റുകുട്ടയിലായി.

നവബാത്തിസം
അല്ലെങ്കിലും, വിപ്ലവാനന്തരം രണ്ടിടത്തും നിലനിന്നത് ബാത്തിസമല്ല, നവബാത്തിസ (neo-bathism)മാണെന്ന് ഗള്‍ഫ് – പശ്ചിമേഷ്യന്‍ രാഷ്ട്രീയ നിരീക്ഷകര്‍ നേരത്തേ വിലയിരുത്തിയിരുന്നു. വ്യക്തിപൂജയും കുടുംബവാഴ്ചയുമാണ് നിലനിന്നത്. രണ്ട് ബാത്ത് പ്രസ്ഥാനങ്ങളും തമ്മില്‍ നിലനിന്നിരുന്ന കടുത്ത ശത്രുത 2000ല്‍ ഹഫീസ് ആസാദിന്റെ മരണം വരെ തുടര്‍ന്നു. മതനിരപേക്ഷതയും മതമൈത്രിയും അടിസ്ഥാനശിലകളായ ബാത്ത് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ നായകന്‍ ഹഫീസ് ആസാദ് ഇസ്ലാമിലെ ഷിയാ വിഭാഗത്തിന്റെ മാത്രം സംരക്ഷകനെപ്പോലെയായി. ഷിയാ രാഷ്ട്രമായ ഇറാന്റെ മുഖ്യ തോഴനായി. ഇതര മുസ്ലീം രാജ്യങ്ങളുമായി അടുക്കാന്‍ അദ്ദേഹം ശ്രമിച്ചില്ല. ഇറാന്‍ – ഇറാഖ് യുദ്ധത്തില്‍ പ്രത്യയശാസ്ത്രമെല്ലാം മറന്ന്, ഷിയാ ഇറാനു പിന്നില്‍ അണിചേര്‍ന്നു. ബാത്തിസത്തിന്റെ ആള്‍രൂപമായി സ്വയം അവരോധിച്ച സദ്ദാം ഹുസൈന്‍ താനുമായി സുന്നി വിശ്വാസം പങ്കിടുന്ന സമ്പന്ന ഗള്‍ഫ് ചക്രവര്‍ത്തിമാരുടെയും സുല്‍ത്താന്മാരുടെയും ഉറ്റതോഴനായി. ഷിയ, കുര്‍ദ്ദ്, യസീദി വിശ്വാസികളെ കഠിനമായി പീഡിപ്പിച്ചു. സോഷ്യലിസ്റ്റ് നേതാക്കളായി സോവിയറ്റ് ചേരിയില്‍ ഉറച്ചുനിന്ന രണ്ടു നേതാക്കന്മാരും അധികാരം ലഭിച്ചയുടന്‍ കൂട്ടക്കൊല ചെയ്തതും തുറങ്കിലിട്ടു പീഡിപ്പിച്ചതും കമ്യൂണിസ്റ്റുകാരെയും സോഷ്യലിസ്റ്റുകാരെയുമാണ്. വിദ്യാര്‍ത്ഥി, യുവജന, തൊഴിലാളി സംഘടനകളിലും ഗ്രൂപ്പുകളിലും രഹസ്യപോലീസ് നുഴഞ്ഞുകയറി. ജയില്‍ പീഡനങ്ങള്‍ തുടര്‍കഥകളായി. പുതിയ ആശയങ്ങളും ചിന്തകളും സമൂഹത്തില്‍ പ്രസരിപ്പിക്കണമെന്നാവശ്യപ്പെട്ട ബാത്ത് സ്ഥാപകരും ബുദ്ധിജീവികളും തങ്ങളുടെ പ്രസ്ഥാനം ഹൈജാക്ക് ചെയ്യപ്പെടുന്നതു കണ്ട് മൗനത്തിലൊളിച്ചു. വംശീയ ന്യൂനപക്ഷങ്ങളെ നിര്‍ബന്ധ അറബ് þ ഇസ്ലാം വത്കരണത്തിനു വിധേയരാക്കി. ക്രൈസ്തവനായി ജനിച്ച് മതേതരനായി ജീവിച്ച അഫ്ളാഖിനെപ്പോലും ഇറാഖില്‍ മരണാനന്തരം മുസ്ലീമായി പ്രകീര്‍ത്തിച്ചു. അദ്ദേഹം എന്നെങ്കിലും മതം മാറിയതായി തങ്ങള്‍ക്കറിവില്ലെന്ന് കുടുംബം പറഞ്ഞത് വിദേശ മാധ്യമങ്ങളില്‍ മാത്രം വാര്‍ത്തയായി. ബാത്ത് പാര്‍ട്ടി ‘അറബിസത്തിന്റെയും ഇസ്ലാമിന്റെയും പാര്‍ട്ടി’യാണെന്ന് 1990ല്‍ സദ്ദാംഹുസൈന്‍ തന്നെ പ്രഖ്യാപിക്കുകയുണ്ടായി.

സൈനികമുഖം
അങ്ങനെ ബാത്തിസം, നിയോ ബാത്തിസവും കടന്ന് സിറിയയില്‍ ആസാദിസവും ഇറാഖില്‍ സദ്ദാമിസവുമായി പരിണമിച്ചതിലൂടെ മഹത്തും വിശാലവുമായ മാനങ്ങളോടെ അറബ് ഭൂമികയില്‍ ഉദിച്ചുയര്‍ന്ന സോഷ്യലിസ്റ്റ് സങ്കല്പനത്തിന്റെ അസ്തമയം പൂര്‍ത്തിയായി, രണ്ടു രാജ്യങ്ങളിലും സൈനികശക്തി പാര്‍ട്ടിയുടെ മുഖ്യ ബലമായി. യുദ്ധങ്ങളും അടിച്ചമര്‍ത്തലുകളും വിമത സമരങ്ങളെ ഞെരിച്ചമര്‍ത്തലും അഭിപ്രായ – ആവിഷ്കാരസ്വാതന്ത്ര്യങ്ങളുടെ ഹനനവും അധികാരം നിലനിര്‍ത്തുന്നതിനുള്ള ഉപകരണങ്ങളായി. ‘‘കാപട്യങ്ങളും അസത്യങ്ങളും കൊണ്ട് കൃത്രിമ യാഥാര്‍ത്ഥ്യം നിര്‍മ്മിക്കുന്നു. സംസ്കാരത്തെ അടിച്ചമര്‍ത്തുന്നതിനെ പുരോഗതിയെന്നു വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു, അസത്യങ്ങളുടെ ചുറ്റുവട്ടത്തു ജീവിക്കാന്‍ ജനങ്ങള്‍ നിര്‍ബന്ധിതരാക്കപ്പെടുന്നു. അവര്‍ ആ അസത്യങ്ങള്‍ യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ വിശ്വസിക്കുന്നുണ്ടോ അല്ലയോ എന്നത് പ്രധാനമല്ല. വിശ്വസിച്ചതായി അഭിനയിക്കുന്നുണ്ടോ എന്നതാണ് കാര്യം” എന്ന് ബ്രിട്ടീഷ് – സിറിയന്‍ രാഷ്ട്രീയ നിരീക്ഷകനായ ടമാരാ അല്‍ ഓം എഴുതി.

ആസാദിസം, സദ്ദാമിസം
സിറിയയില്‍ 1963 ലെ അട്ടിമറിയില്‍ അധികാരം പിടിച്ച ബാത്ത് പ്രസ്ഥാനം ഏകകക്ഷി ഭരണം നടപ്പാക്കി. പാര്‍ട്ടിയിലെ സായുധ വിഭാഗം, 1966 ല്‍ നടത്തിയ റാഡിക്കല്‍ ഇടത് വിപ്ലവത്തിലൂടെ നിയോ ബാത്ത് രൂപം കൈക്കൊണ്ടു. സാലാ ജദീദ്, ഹഫീസ് ആസാദ് എന്നിവരായിരുന്നു നേതൃസ്ഥാനത്ത്. പാര്‍ട്ടി ‘മിലിട്ടറിസ്റ്റ്’ സംഘടനയാകുന്നതും സ്ഥാപക നേതൃത്വത്തെ ‘ശുദ്ധീകരിക്കുന്നതു’മാണ് പിന്നെ കണ്ടത്. പ്രത്യയശാസ്ത്ര വിശാരദനും പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ സ്ഥാപകനുമായ അഫ്ളാഖും മുഖ്യപങ്കാളി ബിത്താറും പുറത്തായി. പ്രസ്ഥാനം സിറിയന്‍, ഇറാഖി നേതൃത്വത്തിലുള്ള രണ്ടു ഗ്രൂപ്പുകളായി പിരിഞ്ഞു. ‘‘സിറിയയില്‍ ബാത്ത് രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ അവസാനമായെന്ന്” ബിത്താറും ‘‘ഞാന്‍ എന്റെ പാര്‍ട്ടിയെ അംഗീകരിക്കുന്നില്ലെന്ന്” അഫ്ളാഖും പ്രസ്താവിച്ചു. സിറിയയില്‍ അഫ്ളാഖിനു പകരം അര്‍സൂസി നേതൃത്വത്തില്‍ തിരിച്ചെത്തി. അഫ്ളാഖ് ഇറാഖി ബാത്ത് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രത്യയശാസ്ത്ര സ്രോതസ്സായി സദ്ദാമിനോടു ചേര്‍ന്നു. സദ്ദാമിന്റെ ക്രൂരതകള്‍ക്കും ജനവിരുദ്ധ നയങ്ങള്‍ക്കും മൂകസാക്ഷിയായി മരണം വരെ അഫ്ളാഖ് ഇറാഖില്‍ ഒതുങ്ങിക്കൂടി. 1968ൽ അട്ടിമറിയിലൂടെ ഭരണം പിടിച്ചെടുത്ത ഇറാഖി ബാത്തിസ്റ്റുകൾ അഫ്ളാഖിന് അഭയം നല്കുകയും 1989 ല്‍ മരണമടയുന്നതു വരെ ഉപദേശക സ്ഥാനത്ത് നിലനിർത്തുകയും ചെയ്തു. സിറിയയില്‍ സാലാ ജദീദും ഹഫീസ് ആസാദും തമ്മിലുള്ള അധികാര വടംവലിയില്‍ ‘മിലിട്ടറിസ്റ്റ് ബാത്ത്’ നേതാവായ അസ്സദ് വിജയിച്ചു. 1970 ലെ ‘തിരുത്തലി’ലൂടെ (Corrective Revolution) ആസാദ് മുടിചൂടാമന്നനായി. പിതാവിന്റെ മരണശേഷം മകനും 2024 ഡിസംബര്‍ 8 വരെ ‘അസ്സാദിസ’ത്തില്‍ ആറാടി.

ഒരു ‘‘ശരാശരി മനുഷ്യന്റെ ചിന്താപരിധിക്കപ്പുറം വിവരവും കഴിവുമുള്ള അപാര സിദ്ധികളുള്ള പ്രതിഭാസ’’മാണ് ഹഫീസ് ആസാദ് എന്നാണ് പാര്‍ട്ടിയും വാഴ്-ത്തുപാട്ടുകാരും നേതാവിനെ സ്തുതിച്ചത്. മതനിരപേക്ഷത പ്രധാന മുദ്രാവാക്യങ്ങളിലൊന്നാക്കിയ ബാത്ത് പാര്‍ട്ടിയുടെ സാരഥ്യം മുസ്ലീം, ആ മതത്തിലെ ഷിയ, ഈ അവാന്തര വിഭാഗത്തിലെതന്നെ ചിതറിത്തെറിച്ച ഗ്രൂപ്പായ അലാവി എന്നിങ്ങനെ വിഭാഗീയതകളുടെ വക്താവായ അസദില്‍ ഒതുങ്ങി.

ഇതേ പരിണതി തന്നെയാണ് ഇറാഖിലും ബാത്ത് പ്രസ്ഥാനത്തെ കാത്തിരുന്നത്. അറബ് ദേശീയതയേക്കാള്‍ ഇറാഖി ദേശീയതയെ കേന്ദ്രബിന്ദുവാക്കി സദ്ദാംഹുസൈന്റെ വീരശൂരപരാക്രമങ്ങളില്‍ അഭിരമിച്ച് ഇതര അറബ് രാജ്യങ്ങളെല്ലാം തങ്ങളുടെ ‘സൈനിക സോഷ്യലിസം’ പിന്തുടരണമെന്ന് ഇറാഖ് ശഠിച്ചപ്പോള്‍, ‘സദ്ദാമിസം’ സിംഹാസനമേറി. പുരാതന ബാബിലോണിയന്‍, അസീറിയന്‍ സംസ്കാരങ്ങളെ അറബ് ദേശീയതയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കാനും മെസപൊട്ടോമിയന്‍ പൈതൃകവും അറബ് സംസ്കൃതിയും ഒന്നുതന്നെയാണെന്ന് സ്ഥാപിക്കാനും സദ്ദാം ഏറെ പാടുപെട്ടു. പ്രസ്ഥാനം ശക്തമായി എതിര്‍ത്തിരുന്ന സാമ്രാജ്യത്വ നയത്തിലേക്കു തന്നെ സദ്ദാമും ആകൃഷ്ടനായപ്പോള്‍, ആദ്യം ഇറാനിലും പിന്നീട് കുവൈറ്റിലും കടന്നാക്രമണം നടത്തി. പതനം പിന്നെ വേഗത്തിലായി. കൊടുംക്രൂരനായ ഏകാധിപതിയുടെ അനിവാര്യമായ ദുരന്തം തൂക്കുമരത്തിലവസാനിച്ചു.

സിദ്ധാന്തവും പ്രയോഗവും
സിദ്ധാന്തവും പ്രയോഗവും തമ്മില്‍ പുലബന്ധം പോലുമില്ലാത്ത അവസ്ഥയാണ് ബാത്തിസം പ്രായോഗികതയില്‍ വന്നപ്പോള്‍ ചരിത്രം കണ്ടത്. ആദര്‍ശ സോഷ്യലിസം കറകളഞ്ഞ ഫാസിസമായി മാറി. ഇടതുപക്ഷ മുഖമണിഞ്ഞ സിറിയയും ഇറാഖും സോഷ്യലിസ്റ്റ് ചേരിയില്‍ അണി ചേര്‍ന്നപ്പോള്‍ ദക്ഷിണ യെമനും പലസ്തീന്‍ വിമോചന മുന്നണി (പി.എല്‍.ഒ.)യും ചേര്‍ന്ന് മധ്യപൂര്‍വ്വദേശത്ത് ശക്തമായ മുതലാളിത്ത – സാമ്രാജ്യത്വ വിരുദ്ധ ചേരി നിലനിന്ന പ്രതീതിയുണ്ടായി. 2011 ല്‍ ടൂണിഷ്യയില്‍ മൊട്ടിട്ട ‘മുല്ലപ്പൂ വിപ്ലവം’ വസന്തമായി അറബ് ലോകത്ത് പൂത്തുലഞ്ഞപ്പോള്‍ ആടിയുലഞ്ഞ സിറിയയില്‍ അന്നു മുതല്‍ ആഭ്യന്തര കലാപങ്ങളും വിരുദ്ധ വിഭാഗങ്ങളുടെ കലാപങ്ങളും ജനജീവിതത്തെ താറുമാറാക്കിയിരുന്നു. പോയ വര്‍ഷമൊടുവില്‍ ബാഷര്‍ അൽ–ആസ്സാദും കുടുംബവും ജീവനും കൊണ്ട് റഷ്യയിലേക്കു രക്ഷപ്പെട്ടതോടെ മഹത്തായ ലക്ഷ്യങ്ങളും ആധുനിക വീക്ഷണങ്ങളുമായി ഒരു നൂറ്റാണ്ടുകാലം അറബ് ലോകത്ത് നിറഞ്ഞുനിന്ന ഒരു പ്രസ്ഥാനം വിസ്മൃതിയില്‍ പതിച്ചു.

പ്രത്യയശാസ്ത്രത്തിന് വസ്തുനിഷ്ഠവും ചരിത്രപാഠങ്ങള്‍ ഉള്‍ക്കൊണ്ടതും ശാസ്ത്രീയവുമായ സത്തയും ഘടനയും നല്‍കുന്നതില്‍ പരാജയപ്പെട്ടതും വിപ്ലവം സാകല്യാവസ്ഥയിലെത്തുന്ന സംക്രമണ ദശകളെക്കുറിച്ചുള്ള അജ്ഞതയുമാണ് ബാത്തിസം തകര്‍ന്നടിയുന്നതിനു കാരണമായി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പണ്ഡിതര്‍ വിലയിരുത്തുന്നത്. മാര്‍ക്സിന്റെയും മാര്‍ക്സിസം – ലെനിനിസത്തിന്റെയും കടുത്ത ആരാധകനായിരുന്നുവെങ്കിലും അഫ്ളാഖ് വൈരുദ്ധ്യാത്മക ഭൗതികവാദത്തിന്റെ അജയ്യതയില്‍ സംശയാലുവായിരുന്നു. അത് ആത്മീയ ശൂന്യത സൃഷ്ടിക്കുമെന്ന് അദ്ദേഹം ആശങ്കപ്പെട്ടു. എന്നാല്‍ മൂര്‍ത്തമായ അറബ് സാഹചര്യങ്ങളിലേക്ക് ശാസ്ത്രീയ സോഷ്യലിസത്തെ സന്നിവേശിപ്പിച്ച് അറബ് വിപ്ലവത്തിന് ചിരന്തന സൈദ്ധാന്തികാടിത്തറ സൃഷ്ടിക്കാന്‍ തുനിഞ്ഞുമില്ല. വിപ്ലവത്തിന്റെ മുന്നണിപ്പോരാളികളാകേണ്ട തൊഴിലാളിവര്‍ഗത്തിന്റെ പ്രാധാന്യത്തെയും പ്രസക്തിയെയും ചരിത്രപരമായ പങ്കാളിത്തത്തെയും ബാത്തിസ്റ്റ് ബുദ്ധിജീവികള്‍ തിരിച്ചറിഞ്ഞുമില്ല.

ലഭ്യമായ ലിഖിതങ്ങളും അവശേഷിപ്പുകളും അനുസരിച്ച് ക്രിസ്തുവിന് 3,500 വര്‍ഷം തൊട്ടുള്ള മെസപ്പൊട്ടാമിയ, അസീറിയ, ബാബിലോണ്‍ എന്നീ സംസ്കാരങ്ങളുടെ ചരിത്രമവകാശപ്പെടാവുന്ന വിശാലഭൂമികയില്‍ പെടുന്ന രാജ്യങ്ങളാണ് സിറിയയും ഇറാഖും. ലോകത്ത് നഗരങ്ങള്‍ക്ക് ജന്മംകൊടുത്തത് ടൈഗ്രീസ്, യൂഫ്രട്ടീസ് നദികള്‍ ഒഴുകുന്ന ഫലഭൂയിഷ്ട നദീതടങ്ങളാണെന്ന് ചരിത്രകാരര്‍ പറയുന്നു. നഗരാസൂത്രണത്തിന്റെയും ജലസേചനത്തിന്റെയും ആദിമ മാതൃകകള്‍ ഇവിടങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഉദ്ഘനനം ചെയ്യപ്പെട്ടി്ടുണ്ട്. സമ്പദ്-വ്യവസ്ഥ അഭിവൃദ്ധിപ്പെട്ടപ്പോള്‍ കിടമത്സരങ്ങളും സ്വതന്ത്ര നഗരങ്ങള്‍ തമ്മില്‍ സംഘര്‍ഷങ്ങളും യുദ്ധങ്ങളും പതിവായി. ദേശീയതയുടെയും സംസ്കൃതിയുടേയും ഭാഷയുടെയും പേരിലുള്ള ഏകോപന ശ്രമങ്ങള്‍ ഏകാധിപത്യത്തിലേക്കും മതമൗലിക വാഴ്ചയിലേക്കും സൈനിക ഭരണത്തിലേക്കുമെല്ലാം വഴിമാറി. നൂറ്റാണ്ടുകള്‍ പിന്നിട്ടിട്ടും മധേഷ്യക്കും യൂറോപ്പിനും പേര്‍ഷ്യന്‍ ഗള്‍ഫിനും മധ്യധരണ്യാഴിക്കുമിടയിലുള്ള ഈ ഭൂമികയില്‍ ഇന്നും ചോരപ്പുഴയൊഴുകുന്നു; രാഷ്ട്രീയ അസ്ഥിരത തുടരുന്നു; സാധാരണ ജനങ്ങളുടെയും കഷ്ടപ്പെടുന്നവരുടെയും മോചനം സ്വപ്നം മാത്രമായി അവശേഷിക്കുന്നു. l